Bệnh mạch vành hay hẹp mạch vành tim, bệnh động mạch vành, thiểu năng vành hoặc suy vành là tình trạng một hoặc nhiều nhánh của động mạch vành (mạch máu nuôi cơ tim) bị hẹp. Kết quả là dòng máu về tim bị ngăn trở, tim không nhận đủ lượng máu cần thiết cho chính hoạt động của nó.
Bệnh mạch vành là bệnh lý tim mạch phổ biến nhất ngày nay và không ngừng gia tăng. Ước tính mỗi năm nó lấy đi tính mạng của hơn hai triệu người trên thế giới. Nếu nắm rõ thông tin về bệnh mạch vành bạn hoàn toàn có thể trì hoãn, đôi khi đảo ngược sự phát triển của bệnh và tự kéo dài tuổi thọ cho chính mình.
Nguồn gốc của bệnh mạch vành là do sự lắng đọng cholesterol trong máu, làm tổn thương lớp lót trên thành mạch (tế bào nội mạc) gây viêm mạn tính vị trí này. Phản ứng viêm khiến cơ thể huy động một lượng lớn tiểu cầu và các tế bào miễn dịch tập trung về đây để “làm liền” vết thương. Về sau, những tế bào này kết dính với cholesterol và canxi tạo nên các mảng xơ vữa trên thành mạch.
Các mảng xơ vữa tiếp tục phát triển dày lên theo thời gian, chúng có thể bong vỡ ra và tiếp tục làm tổn thương động mạch. Bên cạnh đó, mảng nứt vỡ còn lớn dần thành các cục máu đông cản trở dòng máu. Đến khi đủ lớn, nó sẽ làm tắc nghẽn hoàn toàn mạch vành và gây ra cơn nhồi máu cơ tim.
Lớp nội mạc kể trên cũng có thể bị kích thích và không hoạt động đúng, khiến mạch vành bị co bóp bất thường làm động mạch thu hẹp hơn nữa
Chưa rõ những người nào sẽ mắc bệnh mạch vành. Nhưng những người có các yếu tố nguy cơ này có tỷ lệ mắc bệnh lớn hơn người khác: Hút thuốc lá, tuổi tác lớn, nam giới có nguy cơ mắc bệnh lớn hơn nữ giới, tiền sử gia đình có người mắc bệnh mạch vành, mắc bệnh tăng huyết áp, tăng cholesterol máu, ít vận động, cuộc sống căng thẳng lo âu kéo dài, đái tháo đường type 2 hoặc béo phì...
Triệu chứng của bệnh mạch vành tim có thể khác nhau tùy từng người, nhưng phổ biến nhất là cơn đau thắt ngực.
Cơn đau ngực do hẹp mạch vành có những điểm rất đặc trưng như:
Các triệu chứng khác của bệnh bao gồm cảm giác đầy bụng khó tiêu, ợ nóng, mệt mỏi, kiệt sức, buồn nôn/ nôn, bị chuột rút và khó thở. Những dấu hiệu này dễ bị nhầm lẫn với bệnh trên đường tiêu hóa hay bệnh cúm, đặc biệt là ở phụ nữ.
Riêng một số người có thể không nhận thấy biểu hiện đau được gọi là thiếu máu cơ tim im lặng.
Bệnh mạch vành cấp và mạn tính nếu không có phương pháp điều trị phù hợp và kịp thời có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, bao gồm:
Mảng xơ vữa lớn lên đến một lúc nào đó có thể bong tách khỏi thành mạch và lơ lửng trong dòng máu tạo thành cục máu đông. Nó kéo theo sợi đông máu cùng với tiểu cầu để phát triển kích thước, thậm chí đủ để bít kín mạch vành, ngăn chặn triệt để dòng máu.
Khi một động mạch vành bị tắc nghẽn hoàn toàn sẽ dẫn tới cơn nhồi máu cơ tim cấp. Người bệnh tử vong nhanh chóng nếu không được cấp cứu kịp lúc. Vì vậy phải hết sức lưu ý đến dấu hiệu cảnh báo nhồi máu cơ tim sớm như: cảm giác lo lắng, bồn chồn không có nguyên do; sau đó là buồn nôn, nôn và buồn đi cầu, đổ mồ hôi lạnh, mặt tái mét, kèm theo khó thở, choáng váng; đến cuối cùng là cơn đau dữ dội ở ngực và lan ra nửa trên cơ thể.
Khi nhận thấy các dấu hiệu của cơn nhồi máu cơ tim, người bệnh cần ngưng hoàn toàn các hoạt động thể lực và gọi cấp cứu ngay lập tức. Sau đó nhanh chóng nhai một viên as-pi-rin liều 300mg càng sớm càng tốt và đặt thêm một viên giãn mạch nitrogIycerin dưới lưỡi hoặc sử dụng dạng thuốc xịt vào miệng 1 – 2 lần. Việc xử trí và cấp cứu sớm trong giờ đầu tiên có ý nghĩa sống còn, giúp tăng khả năng sống sót cho người bệnh lên tới 96%.
Khi tim không nhận đủ oxy, có thể làm rối loạn hoạt động của hệ thống điện tim, khiến tim đập quá nhanh, quá chậm hoặc hỗn loạn. Trong một số trường hợp, rối loạn nhịp tim có thể bị đe dọa tính mạng.
Cơ tim bị thiếu máu nuôi dưỡng trong thời gian dài có thể giảm khả năng co bóp. Theo thời gian, sự suy yếu này không thể hồi phục và dẫn đến suy tim.
Đầu tiên, bác sĩ sẽ khai thác các triệu chứng, lịch sử mắc bệnh và những yếu tố nguy cơ mà người bệnh có. Sau đó là kiểm tra thể chất và thực hiện những xét nghiệm dưới đây:
Những xét nghiệm này giúp bác sĩ đánh giá mức độ bệnh tim mạch vành, ảnh hưởng của nó đến chức năng của tim và hình thức điều trị tốt nhất cho người bệnh.
Không có cách nào để ngăn chặn hoàn toàn nguy cơ mắc phải bệnh mạch vành. Tuy nhiên, người bệnh có thể thiết lập một lối sống lành mạnh nhằm giảm thiểu tỷ lệ gặp phải. Cụ thể là:
Trái tim cũng là cơ bắp nên khi được tập thể dục, tim sẽ khỏe mạnh hơn, có thể bơm máu nhiều hơn đi nuôi cơ thể mà ít phải gắng sức.
Người lười vận động có nguy cơ bệnh tim cao gấp đôi người khác. Vì vậy, nên dành 30 phút mỗi ngày để tập luyện bất kỳ môn thể thao nào mà bạn yêu thích. Nó không chỉ giúp máu lưu thông tốt hơn mà còn duy trì cân nặng khỏe mạnh làm giảm nguy cơ huyết áp cao và cholesterol cao.
Một chế độ ăn uống cho người bệnh mạch vành cần hiện diện đầy đủ cả tinh bột, chất xơ, chất đạm và chất béo lành mạnh. Đồng thời, người bệnh cần hạn chế lượng muối ăn hàng ngày, vì ăn quá mặn sẽ làm tăng nguy cơ huyết áp cao; giảm bớt lượng đường vì nó làm tăng nguy cơ đái tháo đường. Một số chất béo xấu như thịt mỡ, xúc xích, bơ, kem, phô mai, bánh quy, dầu dừa và dầu cọ cũng cần phải hạn chế, thay vào đó hãy tích cực bổ sung cá, bơ trái, các loại hạt béo, dầu thực vật nói chung.
Nếu bạn đang uống rượu, phải giới hạn hãy hạn chế nó ở dưới mức khuyến cáo vì nó có thể làm tăng nguy cơ đau tim. Dưới đây là một số khuyến cáo dành cho bạn:
Hút thuốc là một yếu tố nguy cơ làm cho thành mạch máu dễ bị tổn thương và là nguyên nhân của phần lớn các trường hợp tắc hẹp mạch vành ở những người dưới 50 tuổi.
Hãy lưu ý rằng ngoài việc bỏ hút thuốc, bạn còn nên tránh xa khói thuốc lá nữa nhé!
Áp lực trong cuộc sống là điều khó có cách nào tránh khỏi được. Nhưng chính là một trong những yếu tố nguy cơ gây hại cho tim vì chúng kích hoạt cơ thể sản xuất nhiều gốc tự do hơn, đẩy mạnh quá trình stress oxy hóa và khiến mạch máu dễ bị tổn thương.
Vì vậy, bạn nên sắp xếp công việc để có thời gian nghỉ ngơi, suy nghĩ tích cực và tìm cách giảm stress ngay khi nó bắt đầu.
Người bị tăng huyết áp, tiểu đường có nguy cơ mắc bệnh mạch vành cao hơn bình thường. Vì vậy hiện chế độ ăn ít chất béo xấu, ít muối, tập thể dục thường xuyên, kiểm soát cân nặng, huyết áp và dùng thuốc huyết áp, tiểu đường theo chỉ định.
Lưu ý rằng huyết áp mục tiêu mà bạn cần đạt được là dưới 140/90mmHg. Nếu bị huyết áp cao bạn cần phải theo dõi chỉ số thường xuyên. Nếu bạn bị tiểu đường mức huyết áp này là dưới 130/80mmHg.
Cách điều trị bệnh mạch vành có thể thay đổi tùy theo mức độ của bệnh. Khi còn nhẹ và chưa có triệu chứng thì chỉ cần điều chỉnh lối sống và theo dõi thường xuyên là đủ. Nhưng khi hẹp trung bình kèm dấu hiệu khó chịu, người bệnh cần được kê thêm thuốc điều trị. Đến khi hẹp nặng trên 70% hay có nguy cơ nhồi máu cơ tim cao thì phẫu thuật là điều rất cần thiết.
Thuốc cũng sẽ thay đổi giữa các bệnh nhân, một phần vì mức độ hẹp mạch máu và sự đáp ứng thuốc của họ khác biệt. Một phần nữa là vì họ có những bệnh lý nền tảng không giống nhau. Về cơ bản sẽ có những loại phổ biến sau:
Điều trị bệnh mạch vành là một quá trình lâu dài, đòi hỏi người bệnh cần kiên trì và có giải pháp điều trị dài hạn. Bên cạnh thuốc điều trị, sử dụng thêm sản phẩm hỗ trợ có thành phần là các thảo dược tự nhiên như Đan sâm và Hoàng đằng sẽ giúp ngăn ngừa sự phát triển của các mảng xơ vữa mạch, cải thiện lưu lượng máu đến tim, nhờ đó giảm đau thắt ngực và ngăn ngừa nhồi máu cơ tim hiệu quả. Tại Việt Nam, các thành phần thảo dược trên đã giúp người bệnh chung sống khỏe mạnh với hẹp mạch vành. Đây cũng là sản phẩm hỗ trợ điều trị bệnh mạch vành đầu tiên ở Việt Nam có kết quả nghiên cứu được đăng tải trên Tạp chí quốc tế (tạp chí Khoa học toàn cầu của Canada).
Nong mạch vành là phương pháp can thiệp truyền thống dành cho bệnh mạch vành tắc hẹp nặng. Bác sĩ sử dụng một ống thông mềm có kèm bóng nong ở đầu đưa vào mạch máu thông qua tĩnh mạch đùi hay cánh tay. Khi đến vị trí mạch vành đang tắc hẹp, bóng cao su bơm lên để nén mảng xơ vữa lại. Sau khi hoàn thành nhiệm vụ, bóng được làm xẹp xuống và đưa ra ngoài.
Nếu tỷ lệ tái hẹp sau khi nong mạch quá cao, người bệnh sẽ được chỉ định đặt stent, giúp giảm tỷ lệ hẹp mạch vành xuống chỉ còn tối đa 20%. Một khung lưới nhỏ sẽ được đặt vào vị trí vừa nong mạch để giữ cho mạch máu rộng mở. Stent gồm có stent khung kim loại trần, stent kim loại phủ thuốc chống tái hẹp và stent polymer tự tiêu. Hiện đang dùng phổ biến nhất là stent phủ thuốc, hạn chế nguy cơ hẹp mạch máu xuống 5%. Stent tự tiêu có nhiều ưu việt hơn như không để lại sẹo, ít tổn thương mạch vành, ít tái hẹp nhưng giá thành còn cao.
Hai can thiệp nội soi kể trên có tỷ lệ rủi ro thấp nhưng không phải trường hợp nào cũng áp dụng được. Chẳng hạn như bệnh nhân tiểu đường, hẹp nhiều vị trí, hẹp ở mạch máu nhỏ hay vùng ngã 3 mà stent không làm được.
Phương pháp mổ bắc cầu động mạch có thể giải quyết những vấn đề này. Bác sĩ sẽ mở lồng ngực của người bệnh, lấy một đoạn mạch máu tại vị trí khác trên cơ thể và tạo con đường dẫn máu mới đi tắt qua chỗ tắc hẹp. Tuy nhiên, do là mổ hở nên nguy cơ tử vong cao hơn nong mạch và đặt stent.
Ngoài ra còn có phẫu thuật laser tạo những lỗ siêu nhỏ trên bề mặt của tim, tạo ra các kênh tưới máu mới cung cấp oxy cho tim.
Trường hợp cuối cùng là khi tất cả các biện pháp trên không hiệu quả, bệnh nhân cần được thay thế trái tim mới từ người hiến tặng phù hợp để có thể tiếp tục sống.
Về cơ bản, thực đơn cho người bệnh mạch vành cũng tương tự như việc ăn uống giúp phòng ngừa bệnh. Chế độ ăn uống nên cân đối, giảm mặn thêm đắng, giảm bớt tinh bột, tăng cường chất xơ.
Dựa trên nguyên tắc giảm muối, giảm đường, giảm nguồn mỡ xấu và tăng nguồn chất béo bão hòa, bạn có rất nhiều cách để thêm thực phẩm lành mạnh vào trong thực đơn:
Để giữ gìn sức khỏe nói chung, nên dung nạp chất béo tốt, và loại trừ tất cả thực phẩm giàu chất béo xấu đều không nên đưa vào thực đơn.
Bên cạnh đó cần lưu ý thêm là hãy cố gắng tự chế biến đồ ăn tại nhà, nướng, luộc và hấp thay vì chiên xào hay nướng. Các thực phẩm tự nhiên giàu chất dinh dưỡng lành mạnh cũng nên được lưu tâm.
Tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, kết hợp với lối sống khoa học, sẽ giúp người bệnh có được một cuộc sống khỏe mạnh và phòng tránh được các rủi ro từ bệnh mạch vành.
*) Các thông tin về y khoa chỉ có tính chất tham khảo.
( Shopsongkhoe tổng hợp )
|
Vì sao nhân sâm Hàn Quốc cần đạt đủ 6 năm tuổi mới thu hoạch? |
|
Hướng dẫn xem thông tin sản phẩm thiên sâm Deadong |
|
Nguy cơ gãy xương ở phụ nữ sau tuổi 50 và và cách phòng ngừa |
|
Bị thoái hóa xương khớp, thoát vị đĩa đệm nên kiêng ăn gì? |
|
Tổng hợp các mẫu miếng dán giảm đau xương khớp Hàn Quốc và cách sử dụng |
|
Người bị thoái hóa xương khớp nên ăn gì? |
|
Những tác động tiêu cực của Cortisol đối với giấc ngủ và cách kiểm soát |
|
7 lợi ích tuyệt vời cho cơ thể khi bạn đi bộ bằng chân trần tiếp đất |
|
Những trường hợp dùng sâm có thể dẫn tới rối loạn tiêu hóa |
